EFES ARTEMİS HEYKELİ ve ANLAMI

EFES ARTEMİS HEYKELİ ve ANLAMI

İnsanoğlunun varoluşundan günümüze kadına duyguğu saygı, günümüzde duyulan saygıdan hep fazlaydı. Hatta kutsal görerek tapındıkları baş tanrıçalar bile vardı.

Bunu yapanlar Efes’lilerdi ve Ana tanrıçaları ARTEMİS idi…Romalılar DİANA derlerdi.Adına antik dünyanın yedi harikasından olan Artemis Tapınağını inşa ettiler.

Antik dönemde aslında iki Artemis kültü vardır.Bu ikisini birbirine karıştırmamak gerekli.

Birincisi Yunan mitolojisinin büyük tanrıçası Artemis, vahşi hayvanların koruyucusu ve elinde bulundurduğu ok-yay ile hamile kadınları öldüren bir tanrıçadır…

İkincisi ise Efeslilerin baş tacı yaptıkları Efes Artemisiydi.
Tabiatın ve hayvanların tanrıçası ve özellikle genç kızların koruyucu anasıdır…

Efes müzesinde sergilenen günümüze ulaşmış en sağlam Artemis heykeli M.Ö 1. Yüzyıla ait bir Roma eseridir.İlk kült heykelin tahtadan olduğunu antik yazarlar sayesinde biliyoruz fakat bulunamamıştır.

Yapısal özellikleri ve anlamlarına bakalım ve birkez daha bakalım bu muhteşem esere;

Başının üzerinde 3 katlı kule biçimli tapınak vardır. Bu şehirlerin koruyucusu olduğunun sembolüdür.

Ensesi dolunay biçiminde bir diskle çevrilidir, bu onun bakireliğinin işaretidir (bozulmamış ay).

Alnındaki hilal ise ay tanrıçası olduğunun işaretidir. Diskin iki yanında beşer grifon, yani kartal başlı aslan vardır.

Boynuna burç işaretlerinin yer aldığı kalın bir gerdanlık takmıştır.
Gerdanlığın altında 4 sıra halinde, sayısı 17 ile 40 arasında değişen memeleri vardır (Polymastos yani çok memeli). Bunlar tanrıçanın bolluk ve bereket simgeleridir.

Altı kat halindeki eteği, dörtgen biçimli plakalara bölünmüştür. Her dörtgenin içinde aslanlar, boğalar, keçiler,grifonlar, sfenksler ve arılar kabartma olarak gösterilmiştir. Bunlar Artemis'in doğa üstündeki egemenliğinin simgeleri olmalıdır.

Hakkındaki yüzlerce yazıt üzerinde Efes Artemis’i “Kurucu, kurtarıcı, yol gösterici, yenilmez, öğüt veren, inandıran, dinleyen, kabul eden, lütufkar, özgür, yasa yapıcı, kraliçe, dünya kraliçesi, görkemli, ışık saçan, beyaz yüzlü, kader tanrıçası, dokunulmaz, daima hazır, ebe, geyik avcısı ve Zeus’un güzel kızı” gibi anlamlar yüklenerek tanımlanmıştır.

Efes Artemis heykelinin değişmez kutsal simgelerinden biri de üç sayısıdır. Bu sayı ile Artemis'in üçlü karekteri dile gelmektedir; bakire, kadın ve anne.
Efesliler o kadar çok bağlıydılar ki tanrıçalarına, bu yüzdendir ki Hristiyanlığın yerleşmeye başladığı dönemde bu duruma en büyük direnci Efesliler göstermiştir.Hatta hristiyanlık yerleştikten sonra dahi onun özelliklerinin birçoğunu Kutsal Meryem’e aktarmışlardır.

Kadına değer verilmeyen çağımızdan baktığımızda ise antik çağların en kutsalları hep bir kadındı, anaydı…

Demek oluyor ki insanoğlu çağlar geçtikçe geriye gidiyor bu konuda.

Tarihçi – Tolga MERT