Efes’te Efsane Bir Dağ - PANAYIR DAĞI

Efes’te Efsane Bir Dağ -

PANAYIR DAĞI

Artemis Tapınağını bulan İngiliz demiryolu mühendisi ve arkeoloğu, J. Turtle Wood’un Efes ve Artemis Tapınağı etrafındaki kazıları 1874 senesine kadar sürdü. Ayasuluğ’da bulunduğu on yıl içerisinde halkın yaşantısıyla da ilgilenmiştir. Özellikle yörede bulunan Hristiyan azınlıkların her yıl belirli günlerde buraya gelerek azizleri andıkları ve dini törenler yaptıklarını anlatır. Bu kutsal törenler, farklı mezheplere ait Hristiyanlar tarafından yapılmaktaydı.

Bunlardan Rumlar, İsa Bey Camii’nin eski bir kilise olduğunu kabul ediyor ve bu binanın güneyinde ayin yapıyorlardı.

Şirince ve Ayasuluğlu Ortodoks Rumlar ise Ayasuluğ Tepesi’nde St. Jean’a ait bir kilise olduğunu biliyorlardı. O yıkıldığı için, yanına kendileri için küçük bir kilise inşa etmişlerdi. Bunlar arada bir Bülbül Dağı’ndaki yıkık bir manastıra gider, dua ederler, fakat manastırın kime ait olduğunu bilmiyorlardı.

Ermenilere gelince onların inanışları Panayır Dağı ile ilgiliydi; bu dağın kutsal olduğuna inanıyor ve her yıl Nisan sonuna doğru oraya giderek azizlerini anıyorlardı. (Panayır adı Yunanca toplanma yeri anlamına gelmektedir). İsme bağlı olarak sonradan yapılan toplantılar, bir alışveriş ve eğlence kimliği kazanmaya başladı.
Bu yüzden Ayasuluğ her yıl dört-beş gün önemli ve hareketli günler geçirirdi.

Dün Efes Festivallerinde, bugün yaz turizminde para kazanan Selçuk nasılsa, dönemin fakir Ayasuluğ’u da bu günlerde iyi paralar kazanabiliyordu. Bu canlılığı Ayasuluğ’a Ermeniler getirmişti.
Gelenlerin çantaları, heybeleri, sepetleri dolu doluydu. Trenden iner inmez bir mecidiye vererek, eşeklerin sırtında hemen eski adı “Piyon” olan Panayır Dağı’na gidiyorlardı. Dağa varınca çadırlar kuruluyor, çantalar, sandıklar açılıyor, ateşler yakılıyor ve bir festival havasına dönüşüyor o dağ…

Ayasuluğlular buna “Ermeni Panayırı” diyorlardı. Bu yüzden bu dağın adı “Panayır Dağı” olmuştu. Ermeniler için bu dağ kutsal bir dağdı. Burayı İsa’nın çarmıha gerildiği yerle ilgili buluyorlardı. Fakat neden böyle bulduklarının geçmişini onlarda bilmiyorlardı.

Dağda toplanılan yer bugünkü Yedi Uyurlar Mağarası’nın üzerindeki düz alandı. O zamanlar burada üzeri haç işlenmiş büyükçe bir mermer taş vardı. Bu taş şimdilerde kayıp. Ermeniler taşın etrafında ayinler yapıyor, adak adıyor, tanrıya dilekte bulunuyorlardı. Bir nevi Açıkhava tapınağı gibi bir ortamdı.

Belki de bu gelenek Ayasuluğ’a Efes’ten, Artemis ayinlerinden gelmekteydi. Tarihin en büyük tapınağından birisi olan Artemis Tapınağı’nın bu bölgede Hristiyanlığa bıraktığı izlerdir.

Tarihçi Tolga MERT