Bu Topraklardan EFESLİ HERAKLEİTOS Geçti

“Bu Topraklardan EFESLİ HERAKLEİTOS geçti.”

Alman düşünür Nietzsche, Herakleitos için;

“Dünya her zaman gerçeğe muhtaçtır, o halde her zaman Herakleitos’a muhtaçtır” demiş ve Efesli Herakleitos’un dünya için ne denli önemli olduğunu vurgulamıştır.

Heraklit veya Heraklitos isimleri ile de bilinen Herakleitos M.Ö 550-480 arasında Efes’te yaşamış dünyanın en önemli filozoflarındandır. Babasının adı Bloson’dur. Yaşamı hakkında çok az bilgiye sahip olmamıza rağmen dünyayı etkilemiş bir Efeslidir.

Yapıtlarında çok güç anlaşılan, karanlık bir üslup kullandığı için yaşadığı dönemde kendisine “Karanlık Herakleitos” denmiştir. Ona göre evrende hiçbir şey sabit değildir, her şey değişir.

“Aynı nehirde iki kere yıkanılmaz”

Her şey akar “Panta Rei”…

Yaşadığı dönemde Efes çok zengin bir liman kentiydi. Ancak bu dönem aynı zamanda tüm Anadolu ve Yunanistan’da olduğu gibi Efes’inde Pers egemenliği altına girdiği dönemdi. Böylesine çalkantılı bir dönemde her şeyden ve herkesten uzak kalmıştır.

Bir gün;  Çocuklar ile oyun oynadığını görüp alay eden güruha “Sizinle siyaset yapacağıma çocuklar ile oyun oynarım daha iyi” demiştir.

İnsanların hırs ve çıkar peşinde koşmalarına ise; “Eksik olmasın zenginliğiniz, eksik olmasın ki alçaklığınız belli olsun” ve dostu olan  Hermodoros ’un haksız yere şehirden sürülmesi üzerine “Efesliler size yakışan kendinizi asmanız ve kenti çocuklara bırakmanızdır”  diyerek tepkisini açık bir dille göstermiştir.

Heraklit’in Savunduğu en önemli görüşlerden birisi de “Karşıtların Birliğidir”. Diyalektik denilen bu düşünce ile anlatılan evrende her şey karşıtı ile var olur ve devam eder. Örneğin; Gece-Gündüz, Savaş-Barış, Doğum-Ölüm, Galatasaray-Fenerbahçe J  Bunlar birbirini yok etmez, beraber devam edip sonsuza kadar giderler.

Diyalektik, Platon’dan Aristo’ya kadar birçok filozofu etkilemiş yüzyıllardır felsefenin temel yapı taşlarından olmuştur. Günümüze bunu taşıyan Alman Filozof Hegel’in yanı sıra Karl Marks Tarihsel Materyalizmin çıkış yapısı haline getirmiştir.

Horace Walpole tarafından, Herakleitos için söylenen söz düşündürücüdür; “Bu dünya düşünenler için bir Komedya, Hissedenler için bir Tragedyadır. Bundandır ki Demokritos gülmüş, Herakleitos ağlamıştır.”  

 Herakleitos, “Kendimi araştırdım” sözüyle sürekli olarak sorgulamanın önemini vurgular.

Freud ve Goethe gibi onlarca isim tarafından alıntılanan bu filozof çağının çok ötesinde olduğunu kanıtlamıştı.

Ölümü nasıl mı oldu?

İnsanların anlayışsızlığın, hırsının, bencilliğinin gözler önüne serildiği dünyada insanları hiç sevmez olmuştu. Bu nedenle toplumdan uzak dağlarda ot ve bitki yiyerek yaşamaya başladı. Bu beslenme sonucu bedeni su toplayıp şişince doktorlara danışmak için kente indi. Doktoru görünce bir bilmece sorarak, “Yağmurlu bir havayı kuraklığa çevirebilir misiniz” diye sordu. Sorudan bir şey anlamayan doktorların yanında ayrılarak kendisini bir ahıra kapattı. Bedenini sığır gübresi ile kaplatıp vücudundaki suyu kurutmaya çalıştı. Fakat bu da bir işe yaramayınca 60 yaşında gözlerini dünyaya yumdu.

İnsan bugünde insan yine hırslı yine anlayışsız yine bencil … Kahrından ölen bu filozof dünyayı etkilemiş bir Efesidir. Fakat bugün bile hala onu anlatan bir şeyler yapılmıyor. Yaşasaydı yine kahrından ölebilirdi…

İşte bu topraklardan Herakleitos geçti. Geçerken dünyayı değiştirdi, fakat yaşadığı toprakların bugünkü halini değiştiremedi… 

Tarihçi Tolga MERT