LİDYA’NIN EFES’İ FETHİ - “KUTSAL ARTEMİS’İN HALATLARI “

LİDYA’NIN EFES’İ FETHİ

“KUTSAL ARTEMİS’İN HALATLARI “

Antik kentlerin ve yöneticilerinin kaderidir ki ne kadar iyi olurlarsa olsunlar savaş ve istila mutlaka onlara uğrar. Bu yüzdendir ki kentler barış içerisinde çok uzun süre kalamamaktadır.

İşte Efes kenti ve halkı da bu kentlerden birisiydi…

Diğer Ionia kentleri gibi Efes’te pek savaş meraklısı değildi fakat doğudan batıya geçmek isteyen herkesin geçiş noktasında bulunuyordu. Yani Persler ve Lidyalıların Yunanistan’a geçiş noktaları Efes idi… Başka bir konu ise Efes’in muazzam nitelikli limanı dönem dönem savaş üssü gibi kullanılıyordu. Hem Perslerce hem de Yunanlılarca.

Gelelim Lidyalılara…

Bugünkü Manisa (Salihli) yakınlarındaki Sart (Sardes) kentini başkent edinen Lidya’nın ünlü kralı Kroisos (Krezüs) ve diğer adıyla Karun’da sınırlarını genişleterek taaa Efes’e kadar gelmişti…

Antik Çağ tarihçisi Herodotos “Bir sabah uyandıklarında Efesliler bir baktılar ki kentin etrafı Lidya askerleriyle çevrili “  diyor.

Pek savaşçı olmayan Efesliler onlara elbette karşı koyamazlardı. Bu yüzdendir ki onları kurtaracak tek şey olan Lidyalıların da saygı duyduğu Artemis’ti …

Artemis’in tapınak alanı dokunulmazlık alanıydı. Her kim ona sığınırsa ne yapmış olursa olsun o alan içerisinde dokunulmazdı. Efesliler de düşünüp taşındılar ve gizliden gizliye Efes kentinin surlarını Artemis Tapınağı’nın sütunlarına bağladılar. Herodotos’un anlatılarına göre kent, tapınaktan 7 stadion uzaktaydı yani 1,330 km .

Efesliler bunu yaptıklarında Krezüs ‘ün gideceğini sanmışlardı fakat Efes’e kadar gelen kral orayı almaktan vazgeçmedi. İplere hiç dokunmadan Efeslileri boyunduruğu altına aldı. Hatta kenti almasının başlıca sebepleri arasında Artemis’e duyduğu saygı ve hayranlığı vardı.

Kenti aldıktan sonra Artemis Tapınağı’na hiçbir yerde eşi benzeri bulunmayan özel olarak yaptırdığı ( columnae caelatae ) 36 kabartmalı sütun kaidelerini hediye etmişti. ( Bu sütunların kalan tek örneği British Museum ’da )

Efes halkı bu hediyeden çok mutlu olmuş ve yeni kralları ile hoş geçinmeleri gerektiğini anlamışlardı…

Bir müddet sonra zaten halk normal yaşamına döndü, Efes Tiranı Krezüs’ün kız kardeşi ile evlenmişti (İ.Ö 580).

Bundan sonra halk mutlu mesut yaşamına dönmüştü, tek fark sadece Lidyalılara biraz vergi ödeniyordu.

İşte halklar her zaman böyle şanslı olmayabiliyor. Günümüzden baktığımızda Ortadoğu cehenneme dönmüş vaziyettedir. İyi yöneticiler çıkmazsa dünyada bu tip yerler her zaman artacaktır. 

Belki halatlarımızı bağlayacağımız bir yerimiz dahi olmayacak …

Tarihçi Tolga MERT