Evliya Çelebi'den Ayasuluğ'un Genel Görünümü -
Evliya Çelebi 1671 yılında Ayasuluğ kentine geldiğinde, genel görünümünden öyle bir bahsetmiştir ki, bu anlatım kadim Efes kentin büyüklüğünü gözler önüne sermektedir. Anlatımından anladığımıza göre bugün halkın kale kapısı dediği, literatürde “takip kapısı” olan St. Jean Kilisesi’nin girişinden şehre baktığı anlaşılmaktadır. Okurken Hayal edin kendinizi o dönemde Evliya Çelebi’nin yanından kente bakıyorsunuz !
“Bu kapıdan dışarıda aşağı varoşta ibretlik yapılar var ki dillerle anlatılmaz. Hemen eski zamanda ne kadar işlek şehir idiği şundan belli ola ki hala yapı kalıntıları içinde görülebilen 300 hamam, 7 bedesten, 700 kargir yapı han, 20 bin dükkan, 3 bin mescid, 800 cami, 200 medrese, 70 aşevi imaret, 300 akarsulu çeşme, 1.500 sıbyan mektebi, nice yüz bin ayan sarayı ve nice yüz bin ev kalıntıları vardır. Şehrin doğusunda göklere doğru uzanmış gökkuşağına benzer yüksek su kemerleri var ki hala bir padişah bir kemerini yapmaya kadir değildir. Bu gibi büyük binalar var ki görenin aklı perişan olur. Bu binaların hepsi beyaz mermerler ile yapılıdır. Harabelerinin içinde nice bin Ayasofya sütunları gibi mermer somaki ve zenburi sütunları var ki yerlere serilip yatar. Ve nice bin Kisra kemeri gibi kemerler, havuz ve şadırvanlar harap olmadadır. Hatta İstanbul’da Süleymaniye ve Yeni Cami içinde olan ibretlik sütunlar ve değerli acayip taşlar tamamen bu şehirden gitmiştir”.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nin 9. Kitabının 152. Sayfasında geçen bu anlatım ile kadim Efes-Ayasuluğ kentinin dillere destan bir kent olduğu anlaşılmaktadır. Evliya Çelebi tam net sayı olmasa da tahminleri üç aşağı beş yukarı yakındır. Anlaşılan baya bi tecrübe kazanmış göz kararı tahminlerinde Evliya Çelebi. Fakat abartılı anlatımlarını hiçbir zaman elden bırakmamış.
Medeniyetlerin, bilimin, kültürün, dünyanın değişimlerinin seyahat ettiği kenttir Ephesos (Efes) …
Vaktiniz olursa yine Takip Kapısı’nın önüne gelin ve bir seyre dalın Selçuk-Efes’i .
Tarihçi - Tolga MERT
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder