Tanrıça Efesli Artemis çok göğüslü müydü?
Bilinen Efes Artemis’inin Efes Müzesi’nde de olan
Güzel Artemis ve Büyük Artemis heykellerinde görünen sarkık, düzenli ovalleri
herkes göğüs diye bilmektedir. Bu da tanrıçayı çok memeli olarak algılanmasına
sebep olmuştur.
Bu durum ise Artemis’in bereketi simgeleyen tanrıça
olduğunun göstergesi olarak Rönesans’tan günümüze bu anlayışla gelmesini
sağlamıştır. Hatta yapılan bir çok kopyasında onları göğüs tasviriyle
yapıldığını görmekteyiz.
Bu algının tamamen yanlış olduğu kesin olarak bugün bilinmektedir.
Peki neden?
Tapınağın içerisinde bulunan orijinal heykel bir
ağaç kütüğünden yapılmıştı. Bu heykelin korunması amacıyla düzenli aralıklarla
yağlanırdı. Bu yağlanma tanrıçanın ten kısımları koyulaşmıştır. Antik kaynaklardaki
tasvirlere baktığımızda ise bu sıralı göğüs gibi görünen ovaller açık
renktedir. Yani onun vücudunda sabit değillerdir. Eğer göğüs olsalardı bir
göğüs uçlarının da olması gerekirdi.
Bu tip sıralı ovalleri aslında biz erkek tanrı Zeus’ta
da görüyoruz. Buna kanıt olarak Milas’ta
bulunan ve şu an British Museum’da olan bir kabartmada Zeus’un üzerinde
görmekteyiz.
Buna benzer diğer bir kanıt ise Viyana’daki, Bergama’dan
götürülen Kybele heykelinde de bulunmaktadır.
Bu iki tanrının fotoğraflarını aşağıda paylaştım.
(sıcağı sıcağına bakıp kavrayabilirsiniz.)
Yapılan birçok araştırma ve karşılaştırmadan sonra G.
Seiterle tarafından bu ovallerin "boğa testisleri" olduğu olduğu kanıtlanmıştır. Fakat
Bu ritüellerin kesin olarak nasıl gerçekleştiğine dair bir kanıt henüz
bulunmamıştır.
Tahminim tanrıçaya tapınağın sunağında kurban
edilen boğaların testisleri, tanrıçanın önüne bir gerdanlık misali düzenli bir
şekilde dizilmiş olabileceğidir.
Bu da tanrıçaya erkeksi bir güç katmaktadır.
Tarihçi Tolga MERT
Milas’ta bulunan ve şu an British Museum’da olan bir kabartmada Zeus
Viyana’daki, Bergama’dan götürülen Kybele heykeli
Tanrıçaya boğa Kurbanı ritüeli çizimi
Bundan 30-35 yıl önce İsviçreli bir arkeolog bunların boğa testislerini bir makalesinde yazmıştı. Tapınakta bulunan görkemli ağaç heykel, Artemis şenlikleri sırasında yerinden çıkartılır, üzerine süslü bir giysi giydirilir. Bu elbisenin göğüs kısmında bulunan deliklerden, törende Artemis için kurban edilen boğaların testisleri takılır. Heykel de kokulu yağlar ile yağlanırdı.
YanıtlaSilSonra tören yolu olarak adlandırdığımız, Panayır dağı etrafından dolanan yoldan kortej eşliğinde dolaştırılır, sonra tekrar tapınağa getirilip yerine konurdu. İşte müzede gördüğümüz Roma döneminde yapılmış olan Artemis heykelleri, Artemis heykelinin süslenmiş şeklinin betimlenmesidir. Bunu da pek çok rehber arkadaşımız bilir zaten. Serdar Çelenk