EFES’te TARIM ve HAYVANCILIK

EFES’TE

TARIM ve HAYVANCILIK

Efes (Ephesus) en bilinen yönüyle liman kenti olsa da öncesinde de sonrasında da ve hatta bugününde dahi tarım, bu kentin en büyük geçim kaynağı olmuştur. Bunun sebebi ise Küçük Menderes (Kaystros) nehrinin verimli ovalar oluşturmasıydı. Bu tanrının Efesliler’e bir lütfu diye düşünüyorum.

Ege Denizi,Menderes Nehri, Menderes Ovası, 4 mevsimin en güzel yaşandığı yer olması, En güzel gökyüzünün burada olması bu toprakların en büyük hazineleridir…

Zeytin ağaçları, çeşitli meyveler, tahıl ürünleri bölgemizin sonsuz ürünleriydi. Bunun yanında hayvancılıkta ise koyun, keçi, sığır, at, eşek beslenen hayvanlardı. Bir diğer hayvan ise evcil domuzlardı. Yaygın olarak beslenen evcil domuz, en önemli hayvansal besi kaynağıydı.

Küçük menderes nehri zarar verse dahi topraklara fayda sağlamıştır. Taşkınlardan zarar gören mahsuller olsa da zamanla zengin alüvyonlar ile bezenen topraklar tarımsal açıdan daha da zenginleşmiştir. Fakat bir götürüsü de dolan liman sonucunda bataklıklar diyarı olmuştur bu bölge…

Arpa, buğday en yaygın tahıllardı. Ekim ayında toprak sürülür öküz ve sabanlarla. Tohumlar ise elle saçılırdı. Toprahın ruhunu bilen Efesliler toprağı nadasa (1 yıl dinlenmeye) bırakırlardı. Mayıs ayı gelindiğinde hasat el yordamı ve orakla yapılırdı, bugün olduğu gibi. Arpa ve buğdayın tanelerini ayırmak için biçilen saplar düz bir alana yayılır ve üzerinde at, eşek gibi hayvanlar dolaştırılırdı. İyice ezilen saplar samana dönüşür ve tahıl taneleri ayrılırdı.

Sapla samanı ayırt etmesini iyi bilmişler. 

Eylül ayı üzümün hasat zamanıydı. Tepelerin eteklerinde olan üzüm bağları toplandıktan sonra bir kısmı yenmek için bir kısmı da şarap yapılmak üzere ezilirdi. Üzümün suları büyük toprak kaplarda mayalanmaya bırakılır ve saklanırdı.

Zeytin bugünde olduğu gibi geçmişte de en önemli tarım ürünüydü bu bölgede. Hatta o kadar değerliydi ki yasalar ile ağaçlar korunuyordu. Rastgele kesilmesi ve köklenmesi yasaktı. Toplama işlemi bugün olduğu gibi elle ve değneklerle yapılırdı. Toplanan mahsul, çuvallara doldurularak ezilirlerdi. Efesliler zeytini hem yemek için hem aydınlanmak için hem de temizlik için kullanırlardı. Yaşamlarının her alanı zeytinde saklıymış…

Yetiştirilen yaygın sebzelere baktığımızda ise iklim koşullarına göre; bezelye, fasulye, şalgam, hıyar, soğan, sarımsak, havuç, pırasa, enginar ve kabak yetiştirilirdi.

Yetiştirilen yaygın meyveler ise; elma, armut, erik, incir (yemiş), nar, badem idi…

Efesliler avcılık ile de geçimini sağlarlardı. En çok avlanan hayvan, tavşan, keklik ve yaban domuzuydu…

Arıcılığı söylememek Efes için olmaz elbette. Arılar topraktan yapılma kovanlarda üretilir ve korunurdu. Ki zaten kraliçe arı Efes kentinin simgesidir. Sikkelerinde her zaman olmuştur.

İnsan her zaman insan olduğunu tarihe baktıkça daha iyi anlıyoruz. Sonuç olarak 2 bin yıl dahi olsa aynı insanlardık. Hemen hemen aynı şeyleri yerdik, aynı şeylere üzülür, aynı şeylere sevinirdik. Aşık olurduk, acı çekerdik, fakir olurduk, zengin olurduk. Ama insandık nihayetinde. 

Geçse bile üzerinden 2 bin yıl …

Tarihçi Tolga MERT