Efesli Herostratus
Tarihin ilk Teröristi
Tarihin kayda geçen ilk teröristi Efes’te…
Tarih Milattan Önce 356 yılının 21 Temmuz’u. Yani
bugünden 2380 yıl önce ...
Efes halkının büyük uğraşlar ve fedakârlıklarla
Tanrıça Artemis adına yaptırdığı ve dünyanın 7 harikasından olan tapınağı
yakmakta neyin nesiydi?
Ayrıca politik bakımdan hassas olan bir dönemdeydi
Efes, Pers İstilası altındaydı ve Pers Valisi Tsafernes tarafından
yönetilmekteydi.
Sadece adını tarihe yazmak için muhteşem
güzellikteki Artemis Tapınağını yakan. Şöhret meraklısı Herostratus, kendini
yargılayan yargıca şu şekilde cevap vermiştir.
“Ben Herostratus. Artemis Tapınağını ben yaktım.
Benim adım çağlar boyunca anılacak ama sen Kleon, Efes kentinin başyargıcı.
Seni kim hatırlayacak?
Hayır, sen de beni yargıladığın için anılacaksın.”
Alınan karar, Herostratus adının sonsuza dek
unutulması, namının duyulmaması yani “damnatio memoriae” cezası olsa da böyle
birinin unutulması pek mümkün olmamıştır. Çünkü Tarihçi Theopompus, Hellenika (Yunan
tarihi üzerine 12 kitap) isimli kitabında bu hikayeden bahsederek Efesliler’in
verdiği cezayı boşa çıkarmıştır.
Sonuç olarak emellerine
ulaşmıştı bu adam.
Peki, koskoca Tanrıça Artemis evini koruyamadı mı?
sorusunun cevabı ise;
“21 Temmuz İÖ 356 günü, Büyük İskender’in doğduğu
gündür ve Artemis aynı zamanda ebelik tanrıçası olduğundan doğumuna yardıma
gitmiştir.”
(Bu inanışı İskender, Efes’e geldiğinde borç bilir
ve tapınağın yeniden inşasını karşılamak isteyerek adını tapınağın girişine
yazmaları karşılığında yardım edecekti. Fakat gururlu olan Efes halkı akıllıca
bir yolla yardımı geri çevirirler. Büyük İskender’i de kırmamak için;
“Nasıl olur da bir tanrı, başka bir tanrıya
tapınak yaptırabilir?” demişlerdir… Bunun üzerine İskender, Efes halkının
üzerinden vergiyi kaldırarak tapınağa harcamalarını istemiş ve bir jest
yapmıştır.)
(“Herostratik Şöhret” deyimi burdan geliyor. Psikolojide neye
mal olursa olsun adını duyurmak isteyenler için kullanılır.) Ayrıca
bugün şöhret olmak uğruna her türlü saçmalığı yapan internet şovmenlerini bu
tanımlama ile açıklamak yerinde olacaktır.
Hikaye Herostratos’a yüklenilse de bazı
araştırmacılar Herostratos yerine tapınağın çatısına yıldırım düşmesi gibi ya
da bilinçli bir şekilde tapınak görevlilerinin tapınağın hazinelerini
yağmalamak maksadıyla böyle bir şeye giriştiklerini savunurlar. Gerçek her ne
ise kazanan Herostratos olmuş.
İşte tarihe geçmek mesele
değil sonuç olarak nasıl geçtiğindir önemli olan…
Kimi tapınak yakıcı ve
terörist,
Kimi de Büyük İskender olarak geçer tarihe…
Grigory Gorin’in yazdığı “Bir Efes Masalı” isimli oyunu
bu hikâyeyi çok güzel anlatmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder