Efesli Herostratus
Tarihin ilk Teröristi
Tarihin kayda geçen ilk teröristi Efes’te…
Tarih İÖ 356, 21 Temmuz...
Yani günümüzden 2379 yıl önce...
Efes halkının büyük uğraşlar ve fedakarlıklarla Tanrıça Artemis adına yaptırdığı ve dünyanın 7 harikasından biri olan tapınağı yakmakta mı?
Çılgın ve delice bir hareket...
Ayrıca politik bakımdan hassas olan bir dönemdeydi Efes, Pers İstilası altındaydı ve Pers Valisi Tsafernes tarafından yönetilmekteydi.
Sadece adını tarihe yazmak için muhteşem güzellikteki Artemis Tapınağını yakan şöhret meraklısı Herostratus, kendini yargılayan yargıca şu şekilde cevap vermiştir.
“Ben Herostratus. Artemis Tapınağını ben yaktım. Benim adım çağlar boyunca anılacak ama sen Kleon, Efes kentinin baş yargıcı. Seni kim hatırlayacak?
Hayır, sen de beni yargıladığın için anılacaksın.”
Alınan karar, Herostratus'un idamının dışında adının sonsuza dek unutulması, herhangi biri tarafından söylenmesini, yazılı kaynaklarla geçmesini yasaklayan ‘’Damnatio Memoriae’’ yani Hatıranın Lanetlenmesi adı verilen bir cezaya mahkum ettiler. Ceza bu olsa da böyle birinin unutulması pek mümkün olmamıştır. Sonuç olarak emellerine ulaşmıştı bu adam. Şu an size bahsediyorsak yargıcın kararı pek olmamış sanki :)
Peki koskoca Tanrıça Artemis evini koruyamadı mı? sorusunun cevabı;
O gece, Makedonya’nın başkenti Pella şehrinde, Kral II. Philip’in karısı bir erkek bebek dünyaya getirdi. Bu çocuk, yıllar sonra, Avrupa, Asya ve kuzeydoğu Afrika’nın büyük bir bölümünün tarihini yeniden yazan antik dünyanın en büyük imparatorluklarından birini yaratacaktı.
O çocuk kim mi?
Büyük İskender...
“21 Temmuz günü Büyük İskender’in doğduğu gündür ve Artemis aynı zamanda ebelik tanrıçası olduğundan doğumuna yardıma gitmiştir.”
Bu inanışı İskender, Efes’e geldiğinde borç bilir ve tapınağın yeniden inşasını karşılamak isteyerek adını tapınağın girişine yazmaları karşılığında yardım etmek ister.
Fakat gururlu olan Efes halkı akıllıca bir yolla yardımı geri çevirirler. Büyük İskender’i de kırmamak için;
“Nasıl olur da bir tanrı, başka bir tanrıya tapınak yaptırabilir?” demişlerdir…
Bunun üzerine İskender, Efes halkının üzerinden vergiyi kaldırarak tapınağa harcamalarını istemiş ve bir jest yapmıştır.
İşte tarihe geçmek mesele değil sonuç olarak nasıl geçtiğindir ya önemli olan…
Kimi tapınak yakıcı ve terörist,
Kimi de Büyük İskender olarak geçer tarihe…
(Psikologlar iyi bilir, “Herostratik Şöhret” deyimi işte buradan gelir. Psikolojide neye mal olursa olsun adını duyurmak isteyenler için kullanılır. Bugün sosyal mecralarda ünlü olmak için her yolu deneyenleri bilirsiniz. :) )
Grigory Gorin’in yazdığı “Bir Efes Masalı” ya da "Forget Herostratus" (Herostratus'u Unut) isimli oyunu bu hikayeyi çok güzel anlatmaktadır.
Tolga MERT
Tarihçi – Tolga MERT
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder